Czy termin przedawnienia wykonania środka kompensacyjnego podlega przerwaniu?

W prawie karnym istnieje szereg okoliczności, które powodują zakaz wszczęcia lub nakaz umorzenia toczącego się postępowania. Należy do nich przedawnienie. Kodeks karny wyróżnia przedawnienie karalności oraz przedawnienie wykonania kary, środków karnych, środków kompensacyjnych i przepadku. Dzisiejszy wpis dotyczy przedawnienia wykonania środków kompensacyjnych (obowiązku naprawienia szkody, zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, nawiązki na rzecz pokrzywdzonego). Istota środków kompensacyjnych, a więc świadczeń natury cywilnoprawnej zasądzanych w wyroku karnym rodzi bowiem konieczność wskazania czy i jaka jest różnica między regułą przedawnienia wykonania środka kompensacyjnego, określoną w art. 103 § 2 k.k., a przepisami prawa cywilnego, które dotyczą przedawnienia egzekwowania roszczeń odszkodowawczych.

Zgodnie z przepisem art. 103 § 2 k.k. nie można wykonać orzeczonego wyrokiem karnym obowiązku naprawienia szkody, zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub nawiązki na rzecz pokrzywdzonego, jeżeli od uprawomocnienia się wyroku upłynęło 10 lat.  Odpowiadając jednak na wskazane w nagłówku pytanie należy podkreślić, że termin ten w przeciwieństwie do 10-letniego terminu przedawnienia egzekwowania roszczeń odszkodowawczych, o którym mowa w art. 125 § 1 Kodeksu cywilnego nie może jednak biec na nowo w wyniku każdej czynności podjętej przed organem powołanym do egzekwowania roszczenia, przedsięwziętej bezpośrednio w celu jego zaspokojenia. Oznacza to, że pokrzywdzony, nie może przerywać biegu terminu przedawnienia wykonania środków kompensacyjnych, a upływ 10 lat od uprawomocnienia się wyroku karnego stanowi w tym wypadku moment, w którym egzekucja określonych nim świadczeń cywilnoprawnych nie może mieć miejsca. Przyjmuje się bowiem, że art. 103 § 2 k.k. w zakresie terminu przedawnienia egzekwowania środków kompensacyjnych stanowi lex specjalis w stosunku do cywilnoprawnych regulacji dotyczących terminów przedawnienia egzekwowania roszczeń odszkodowawczych, które na mocy art. 123 § 1 pkt 1 k.c. pozwalają w gruncie rzeczy na egzekwowanie roszczeń w nieskończoność (por. A.Zoll, Sz.Tarapata, Komentarz do art. 103 § 2 k.k., [w:] W.Wróbel, A.Zoll, Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Komentarz do art. 53-116, Warszawa 2016, s. 846, teza 15).

Będąc zatem zobowiązanym do wykonania środka kompensacyjnego warto zwrócić uwagę na moment, w którym uprawomocnił się wyrok sądu karnego. Upływ terminu 10-letniego od dnia uprawomocnienia się wyroku, będzie bowiem rzutował na dopuszczalność prowadzenia postępowania egzekucyjnego i to bez względu na moment i ilość miarodajnych czynności egzekucyjnych oraz okołoegzekucyjnych pokrzywdzonego (wierzyciela). Co więcej, upływ tego terminu będzie aktualizował roszczenie o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności (art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.; powództwo opozycyjne). W razie upływu terminu, o którym mowa w art. 103 § 2 k.k. warto zgłosić się do adwokata. Profesjonalna pomoc prawna może w takim wypadku doprowadzić nie tylko do zakończenia ewentualnie prowadzonego postępowania egzekucyjnego, ale w ogóle do pozbawienia możliwości jego inicjowania.

adwokat Szymon Janiga